سرمایه گذاری خارجی به عنوان یکی از مهمترین منابع تامین مالی و روش های انتقال فناوری د ر کشورهای د ر حال توسعه مطرح است زیرا نسبت به سرمایه گذاری د اخلی از برخی مزیت های رقابتی نظیر دسترسی به اطلاعات کافی، مهارت های مدیریتی، فناوری پیشرفته و منابع مالی معتبر برخورد ار است. تحقق این امر بدون اتکا به دیپلماسی موثر و هوشمندانه با سایر کشورها میسر نیست.
در کنار این موضوع باید بستر مناسب برای حضور سرمایه گذاران بخش خصوصی را فراهم کرد تا در یک فضای رقابتی میان صنعتگران داخل و خارج کشور شاهد توسعه اقتصادی و رشد کمی و کیفی فرآورده های صنعتی باشیم. صنعت نفت و گاز به عنوان موتور محرک اقتصادی از این قاعده مستثنی نیست .
دکتر سیدحمید حسینی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان نفت و گاز و پتروشیمی معتقد است: هم دیپلماسی و هم صنعت نفت و گاز در رشد سرمایه گذاری و سیاستگذاری اقتصادی کشور موثر است. ایران به دلیل موقعیت و جایگاه استراتژیک، دارا بودن منابع فراوان نفت و گاز، نیروی انسانی متخصص و تحصیلکرده در کنار ثبات بالای امنیتی این ظرفیت را دارد تا به عنوان یک کشور اثرگذار در آینده خاورمیانه مطرح شود. از طرف دیگر سیاست خارجی می تواند تنظیم کننده سیاست های حوزه نفت و گاز و پتروشیمی باشد و با دیپلماسی مناسب فضا را برای جذب سرمایه گذاری خارجی فراهم نماید.
حسینی با اشاره به قرارداد بلندمدت با روسیه و چین برای سرمایه گذاری و اکتشاف در بخش نفت و گاز می گوید: چین در حال حاضر قدرتمندترین سرمایه گذار نفت و گاز دنیا است (سالانه حدود 55 میلیارد دلار) و به لحاظ جمعیت بزرگترین مصرف کننده انرژی در دنیا محسوب می شود. بنابراین توافق نامه فوق می تواند راه را جهت سرمایه گذاری و توسعه میادین نفت و گاز و توسعه پالایشگاه کشور هموار کند.
به گفته وی در مورد روسیه اگر چه بیشترین مزیت این کشور در بخش نظامی است ولی در بخش انرژی هم می تواند موثر واقع شود. ایران در سازمان اوپک و مجمع جهانی گاز همراه با روسیه حضور دارد تازگی هم به عضویت «سازمان همکارهای شانگهای» درآمد که از ظرفیت های بالای اقتصادی در منطقه «اوراسیا» برخوردار است. بنابراین اگر همکاری با روسیه هوشمندانه و آگاهانه باشد به همکاری در حوزه های نیروگاهی و بازسازی چاه های نفت و همچنین گسترش بازارهای جهانی کمک می شود.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان نفت و گاز و پتروشیمی در مورد وضعیت شرکت های خصوصی فعال در بخش نفت و گاز توضیح می دهد: سابقه حضور بخش خصوصی در صنعت نفت و گاز و یا صنایع پایین دستی به حدود 18 سال پیش برمی گردد. در گذشته تمام بخش ها دولتی بود و شرکت های خصوصی امکان فعالیت نداشتند. تنها حوزه ای که بخش خصوصی حضور داشت جمع آوری روغن کارکرده بود. با واگذاری هایی که از سال 1384 و در طول برنامه سوم توسعه آغاز شد واحدهای خصوصی در صنایع پایین دستی نفت و گاز و پتروشیمی فعالیت خود را آغاز کردند و اکنون در واحدهای تصفیه روغن صنعتی، استیصال میعانات گازی، قیرسازی و تعدادی از واحدهای پتروشیمی شاهد حضور بخش خصوصی هستیم.
حسینی در عین حال یادآور شد با این حال در بخش سرمایه گذاری عموماً دولت بهره بردار بود و کمتر بخش خصوصی مجال خودنمایی داشت البته اگر مسئله «برجام» حل شود، شرایط بهتر خواهد شد زیرا اروپایی ها بیشتر علاقه مند همکاری با نهادها و ارگان های غیر دولتی در کار سرمایه گذاری هستند. در این صورت می توان امیدوار بود که بخش خصوصی کشور از منابع خارجی در بخش سرمایه گذاری در حوزه نفت و گاز استفاده کند.
به اعتقاد حسینی دو رویکرد در سیاست خارجی وجود دارد که بر اساس آن می توان از ظرفیت بخش خصوصی برای توسعه روابط سیاسی بهره برد: بسیاری از کشورهای دنیا ابتدا رویکرد توسعه روابط اقتصادی را دنبال می کنند به اعتقاد آنها در صورتی که روابط اقتصادی خوب باشد روابط سیاسی هم بهبود پیدا خواهد کرد. بعضی از کشورها هم ابتدا با کشورهای دیگر روابط سیاسی برقرار می کنند و بعد دنبال روابط اقتصادی می روند؛ مثل کاری که ایران در سوریه، عراق و لبنان انجام می دهد. با توجه به این که در ایران نگاه سیاسی حاکم است و امنیت کشورها در اولویت قرار دارد لذا خیلی نتوانستیم از ظرفیت بخش خصوصی برای بهبود دیپلماسی کشور استفاده کنیم.
